Taşıyıcı Sistemler – Taşıyıcı sistem nedir, özellikleri nelerdir? Ne işe yarar?
Taşıyıcı Sistemler – Modüler asma tavan sistemlerinde kullanılan T15, T24, kanallı profiller gibi taşıyıcı sistemler, en çok kabul görmüş sistemlerdir.
Taşıyıcı Sistemler – Bir yapının dış etkenlere güvenlik içinde karşı koyabilmesi için yük taşımak ve aktarmak üzere oluşturulan temel, perde, kolon, kiriş, döşeme gibi yapı elemanlarının tümüne birden Taşıyıcı Sistem denir. Ana taşıyıcı, farklı uzunluklarda tali taşıyıcı ve köşe profillerinden oluşan sistem, profillerin birbirine kilitlenme özelliği sayesinde herhangi bir yardımcı ekipmana gerek duyulmaksızın montaj ve demontaj imkanı sağlar.
Taşıyıcı sistem profilleri, askı teli ve maşası ve çelik dübel gibi yardımcı aksesuarlar ile üst tavan döşemesine sabitlenir. Farklı uzunluklarda askı teli kullanılarak asma tavan boşluk mesafesi ayarlanabilir. Taşıyıcı sistemin yük taşıma kapasitesi, profillerin imalatında kullanılan galvaniz çeliğin kalınlığına bağlı olmakla birlikte, çok daha fazla yük taşıma kapasitesi gereken alanlarda, belli mesafelerde üst tavan döşemesine atılan rijit dikme ile ana taşıyıcı ile tali taşıyıcıya birbirine sabitleyen klipsler vasıtasıyla bu kapasite artırılabilmektedir. En yüksek sismik gereksinimlere uygun olarak üretilen ve tasarlanan sismik taşıyıcı sistemler bulunmaktadır.
Taşıyıcı Sistem Tasarımları
Her taşıyıcı sistemden, kendi ağırlığı başta olmak üzere, etkiyen yükleri karşılayarak bunları üzerine kurulduğu zemine güvenli bir şekilde iletmesi beklenir.
Bir yapının, güvenli olması yanında, sağlaması gereken koşullardan, ekonomik, kullanım amacına uygun, çevre ile uyumlu ve estetik olma koşulları da göz önünde tutulmalı, taşıyıcı sistemin bu koşulları önleyici olmamasına çalışılmalıdır.
Hangi tür olursa olsun, bir betonarme taşıyıcı sistemin düzenlenmesi sırasında özellikle dikkt edilmesi gereken noktalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1- Her iki doğrultuda yatay yükleri karşılayacak çerçeveler meydana getirilmesi, yatay yüklerin güvenli biçimde taşınabilmesi için gereklidir.
2- Taşıyıcı sistemin, yükleri en kısa yoldan zemine aktaracak şekilde düzenlenmesi. böylece örneğin burulma gibi bazı ek etkilerin meydana gelmemesi için çaba harcanmalıdır.
3- Düşey taşıyıcı olan kolon ve perdelere temellerle gerekli önemin verilmesi, özellikle temellerin zemin durumu göz önüne alınarak belirlenmesi, kolonların zemine kadar kesintisiz devam etmesi önemlidir.
4- Depremde en çok zorlanan yerlerden birisi kiriş kolon birleşim bölgeleridir. Buralarda donatının yerleştirilmesine, kenetlenmesinin sağlanmasına ve kolon etriyelerinin devam ettirilmesine özen gösterilmelidir.
5- Betonun yeterince sünekliğe sahip olabilmesi ve öngörülen dayanımda olması gerekir. Depremin alışılmışın üzerinde bir yükleme doğuracağı ve yapılan kusurların meydana çıkacağı unutulmamalıdır.
6- Deprem etkisi en fazla alt katlarda ortaya çıkacağı için, buradaki kolonların yapım ve düzenlenmesine önem verilmeli, görünüş ve kullanım gerekleri ile ani rijitlik değişikliğine gidilmemelidir.
7- Taşıyıcı sistemde rijitliğin ve bununla uyumlu taşıma kapasitesinin düzgün bir şekilde dağıtılmasının, deprem nedeni ile ortaya çıkan hasarların bazı bölgelerde yoğunlaşmadan tüm yapıda dağılmasını sağlayacağı gözden kaçırılmamalıdır.
8- Taşıyıcı sistemin planda simetrik olarak düzenlenmesi depremden ortaya çıkacak etkilerin gereksiz yere artmasını önler.
9- Kolon ve perde kesitlerinin, taşıyıcı sistemin iki doğrultudaki rijitliğini birbirine yakınlaştıracak şekilde belirlenmesi, her iki doğrultudaki deprem zorlanmasının uyuşumlu olarak taşınmasını sağlar.
10- Perdelerin, planda dış kenarlara yakın yerleştirilmesi, yapının tüm plan kesitinin burulma rijitliğini arttırarak, depremden doğacak kesit etkilerinin daha düşük düzeyde kalmasını sağlar.
11- Kolon ve kirişlerdeki birleşim noktalarına yakın bölgeler (sarılma bölgeleri) deprem etkisi altında fazla zorlanacağı için, etriyelerin sıklaştırılması ile betonda sarılmadan dolayı dayanımın ve göçme şekil değiştirmesinin (sünekliğin) artması sağlanabilir. Böylece deprem etkilerinin neden olacağı hasar daha düşük bir düzeye indirilebilir.
12- Taşıyıcı sistemin depremde hasar görmesindeki nedenler önem sırasına göre:
a-) Taşıyıcı sistemin iyi düzenlenmemiş olması,
b-) Malzeme dayanımlarının düşük olması,
c-) Konstrüktif ayrıntılara dikkat edilmemiş olması,
d-) Statik ve betonarme hesaplarının yeterli olmaması, olarak sıralanabilir. Buradan konstrüktif esaslara uymamanın statik ve betonarme çözümlemeden daha önce gelen bir hasar nedeni olduğu anlaşılmaktadır.
13- Temel bağ kirişlerinin, temelleri bağlayıp birbirlerine göre yer değiştirmelerini önleyecek şekilde düzenlenmesi ve donatılarının kenetlenmesinin temel bloku içinde yapılması gerekir.
14- Yapılarda kütlesi büyük olan katların zemine yakın düzenlenmesi toplam taban kesme kuvvetini azaltacağı gibi, deprem sırasında meydana gelecek atalet kuvvetlerinin yapıyı daha az zorlaması da sağlanır.
15- Kirişsiz döşemeli yapılarda, döşeme ve kolonların oluşturduğu çerçeveler yatay yüklere karşı çoğunlukla yeterli rijitlik sağlayamadıkları için, deprem perdeleri ile yapının rijitleştirilmesi uygundur.
Taşıyıcı sistem seçiminde temel kural yükler en kısa yoldan temele ulaşmalıdır. Bunu sağlamak için ise;
1- Döşemeler kirişlere oturmalı.
2- Kirişler sürekli olmalı.
3- Kirişlerin her iki ucu kolona oturmalı.
4- Kolon kolona oturmalı.
5- Kiriş kolon aksları çakışmalı.
6- Bir yöndeki kirişler birbirine paralel olmalı.
7- Bir yöndeki kolonlar birbirine paralel olmalı.
taşıyıcı sistemler, betonarme taşıyıcı sistemler, betonarme taşıyıcı sistem çeşitleri, betonarme çerçeve sistemler, taşıyıcı sistem türleri, taşıyıcı sistemler nelerdir, taşıyıcı sistem profilleri, taşıyıcı sistem, taşıyıcı sistem tasarımları
